Γ. Ιωάννου: "Το δικό μας αίμα" (1ο απόσπασμα)

Απόσπασμα 1^ο από το έργο «Το δικό μας αίμα» του Γιώργου Ιωάννου

Λοιπόν˙ η «πολυδέγμων» Θεσσαλονίκη είχε το χρώμα το βυζαντινό της πάντοτε, ξανααπόχτησε όμως αυτό όλες τις ζωντανές του αποχρώσεις, αφότου η πολιτεία πατικώθηκε με προσφυγιά, που προέρχεται απόλα τα χαμένα, για την ώρα, μέρη. Οι εντόπιοι, οι λεγόμενοι μπαγιάτηδες, μολονότι πολύ περισσότεροι και πιο γνήσιοι από τους παλαιούς λεγόμενους Αθηναίους, έχουν προπολλού παραμερίσει κι ώρες-ώρες, θαρρείς, συγχωνευτεί, αφού βέβαια έκαναν, όσο μπόρεσαν, μαύρο τον βίο των προσφύγων στα πρώτα χρόνια. Είχαν ετοιμαστεί, βλέπεις, να καταφάγουν μόνοι τους τα αμύθητα λάφυρα, αλλά λογάριαζαν χωρίς τον ξενοδόχο. Γιατί και οι πρόσφυγες να μην εμφανίζονταν, δεν επρόκειτο να το πετύχουν αυτό. (…) Η ουσία είναι ότι οι πρόσφυγες, τελικά, κυριάρχησαν, δίνοντας τη δική τους μουντή και τεράστια σφραγίδα στην πόλη.

Από το 1914 ως το 1924, κι ακόμα πιο πέρα, πήραν να καταφθάνουν μεμονωμένοι ή σε μικρές ομάδες στην αρχή, κοπαδιαστά και άτακτα αργότερα, με αραμπάδες, ζώα, βάρκες, καϊκια, βαπόρια, ακόμα και με τα πόδια, σε χάλι κακό, βρωμισμένοι μα αποκαθαρμένοι, λουσμένοι μες στο αίμα τους, από τις ελληνικές πατρίδες της Ανατολής, την Ελλάδα μάλλον της Ανατολής, χιλιάδες των χιλιάδων κυνηγημένοι, ληστεμένοι, βιασμένοι, απαρφανισμένοι άνθρωποί μας, αναζητώντας μια νεά γωνιά μες στην ελεύθερη πατρίδα. Υπήρξαν βέβαια κι εκείνοι που έφτασαν σχετικώς άνετα είτε γιατί είχαν τον τρόπο, είτε γιατί ήταν κατατοπισμένοι και προβλεπτικοί, είτε γιατί στάθηκαν τυχεροί είτε και γιατί τα είχαν καλά με τον Τούρκο. Αρκετοί έβαλαν πλώρη ή οδηγήθηκαν σε μάλλον άσχετους τόπους, ακόμα και στον Μοριά, όμως στη Θεσσαλονίκη προσέτρεξαν αυθόρμητα οι πιο πολλοί, και προπάντων ρίζωσαν, όχι μονάχα γιατί υπήρχαν κάπως οι ανάλογες συνθήκες, αλλά τους τράβηξε η πολιτεία που την ένιωθαν, τη γνώριζαν, κι ας μη την είχαν επισκεφθεί, τη συζητούσαν και την ένωναν στους θρήνους με την Κωνσταντινούπολη, ήταν και η δική τους συμπρωτεύουσα, συμβασιλεύουσα έστω, η δεύτερη πολιτεία της ασφυκτικής –φευ– μα τελικά ελληνικής, εις τους αιώνας των αιώνων, αυτοκρατορίας. Αυτό άλλωστε είναι για μας το μυστικό νόημα του όρου «συμπρωτεύουσα», συνδετικός κρίκος του βυζαντινού με τον νέο ελληνισμό.

Μέχρι τη μικρασιατική καταστροφή, κανένας δεν είχε αντιμετωπίσει το ζήτημα της μόνιμης εγκατάστασης των μέχρι τότε προσφύγων. […] Όσοι είχαν ξεφύγει από τα πρωτοποριακά εκείνα σε χιτλερική εγκληματικότητα «αμελέ ταμπουρού», εργατικά δήθεν τάγματα, όσοι δεν είχαν τα μέσα, στριμώχνονταν σε σχολεία, εκκλησίες, στρατώνες και τα παρόμοια κι εκεί καρτερούσαν. […] Σε λίγο ήρθε επιπλέον κι η πυρκαγιά του Δεκαεφτά κι έκανε τα πράγματα τρισχειρότερα. Και τότε εγκαθιδρύθηκε το βασίλειο της παράγκας. […] Όταν τέλος έσπασε το μέτωπο –κρίμασιν οις οίδεν Κύριος, αλλά και εμείς λίγο– […] άρχισαν όλοι αυτοί να φεύγουν αποκεί μέσα σ΄ ένα ανήκουστο χάος. Για τους πρόσφυγες που έρχονταν από πολύ μακριά, επομένως μετά τον πανικό, μια και έφταναν αρκετόν καιρό αργότερα, τους Πόντιους, τους Καυκάσιους, Καππαδόκες, δημιουργήθηκαν στρατόπεδα καραντίνας, λοιμοκαθαρτήρια διάφορα, στο Καραμπουρνάκι, Κερατσίνι, Μακρόνησο, όπου τους κρατούσαν απομονωμένους με άγρια συρματοπλέγματα και γεμάτα όπλα, επί μήνες και μήνες, μέσα σε άθλιες σκηνές, ώσπου να βεβαιωθούν ότι έπαψε κάθε κίνδυνος για μεταδοτικές αρρώστιες ανατολίτικες, που δήθεν οι εδώ δεν είχαν.

Παρατηρήσεις

1.       α. Δώστε έναν τίτλο στο κείμενο.

β. Απαριθμήστε τα ιστορικά γεγονότα που αναφέρονται στο κείμενο.

2.       Μπορείτε να εξηγήσετε τη σύνδεση που επιχειρεί ο συγγραφέας της Θεσσαλονίκης με το Βυζάντιο;

3.       Τι σημαίνουν οι λέξεις:

-πολυδέγμων

-μπαγιάτηδες

-αποκαθαρμένοι.

4.       Να βρείτε το υποκείμενο για καθένα από τους υπογραμμισμένους ρηματικούς τύπους.

5.       α. Να αναλύσετε τις «σκιασμένες» λέξεις στα συνθετικά τους.

            β. Σχηματίστε αντίστοιχα δύο τουλάχιστον σύνθετες λέξεις με α’ συνθετικό το αχώριστο μόριο

αρχι-: π.χ. αρχιστράτηγος, αρχιμηνιά_______________________________________

αμφι-: ______________________________________________________________

δια-: _______________________________________________________________

διχο-: ______________________________________________________________

δυσ-: ________________________________________________________________

εισ-: ________________________________________________________________

εκ-: _________________________________________________________________

ημι-: _______________________________________________________________

      6.       Βγάλτε δύο φωτογραφίες ή εντοπίστε δύο εικόνες που αποτυπώνουν κατά τη γνώμη σας τον
             βυζαντινό χαρακτήρα της Θεσσαλονίκης.